بررسی موارد خاص در حسابرسی

کتابی است به قلم هوشمند اسحاقی شربیانی که از نشر آکادمیک منتشر شده است.

در زیر بخشی از این کتاب را مرور می‌کنیم:

بخش اول

فاصله انتظارات حسابرسی

مقدمه

اطلاعات مالی یک عنصر اساسی درجامعه وسیستم اقتصادی هرکشوری است .استفاده کنندگان صورتهای مالی برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی به سطح بالایی ازشفافیت اعتباروکیفیت نیازمندند.حسابرسی به عنوان یکی ازانواع خدمات اطمینان بخشی سبب کسب اطمینان ازصحت درستی وکامل بودن این اطلاعات می‌شود.طبق استانداراهای حسابرسی هدف اصلی حسابرسی تعیین میزان انطباق صورت‌های مالی ارائه شده بامعیارهای ازپیش تعیین شده ازقبیل استانداردهای حسابداری است .تحقیقات صورت گرفته درسالهای اخیر نشان می‌دهند که بین آنچه حسابرسان به عنوان مسولیت حرفه‌ای خودقلمداد می‌کنند وآنچه که استفاده کنندگان  صورتهای مالی ازحرفه حسابرسی انتظاردارندفاصله وجوددارد.که به آن* فاصله انتظارات حسابرسی * گفته می‌شود.

اولین استفاده ازعبارات * فاصله انتظارات * می‌تواند به کشور ایالات متحده ردیابی شود. قبل ازسال 1974 کمیسیون مشورت‌های حسابرسان  (کوهن ) توسط انجمن آمریکایی حسابدران رسمی به  منظور تهیه وتدوین مسولیت‌های مناسب حسابرسان تشکیل شد.

این کمیسیون باید تعیین می‌کرد که آیا بین انتظارات عموم آن چه حسابرسان انجام می‌دهند و یاباید به طورمعقول انجام دهند شکافی وجود دارد؟

درپاییز سال 1975یک کمیته فرعی زیرنظر سنابرای ارائه راهکارهایی جهت بهبود پاسخ گویی شرکت‌های سهامی عام وحسابرسان آن‌ها تشکیل شدکه این امر در سال‌های بعدتوسط کمیته موس ادامه یافت درکانادا نیزدرسال 1977 کمیته آدامز بافاصله اندکی ازکمیسیون کوهن اقدام به انتشار گزارش خودکرد.زمانی که عبارت فاصله انتظارات در آمریکای شمالی درحال ریشه دواندن بود.درانگلستان نیز مسایل  مشابهی درحال شکل گیری بود.سپس درسال 1980 کمیته فعالیت‌های حسابرسی اولین مجموعه استاندارهای حسابرسی رامنتشرکرد.

یک تحقیق تجربی درمورد اهداف حسابرسی توسط هلان کی کن در  سال 2000 انجام شد که نتایج آن حاکی ازاین بود که حسابرسان  خیلی بیش تر ازاستفاده کنندگان اهداف حسابرسی رادرک می‌کنند درحالی که استفاده کنندگان هدف ازحسابرسی را تنها محدود به جلوگیری ازاشتباهات وتقلب – ارضاء الزامات قانونی واطمینان از دقیق  بودن حسابهای مالی می‌دانند.

همچنین آزمون دیگری که توسط مارتین وکیم درسال 2000 انجام شد نشان می‌داد که فاصله انتظارات باتجربه کاری پاسخ دهندگان نسبت عکس دارد ونیزازعوامل سیاسی – قانونی واجتماعی تاثیر می‌گیرد. برخی از دیدگاهها صرفا به معنی فاصله بین انتظار سهامداران وسایر استفاده کنندگان ازصورت‌های مالی ویامجامع عمومی ازنقش از پیش تعیین شده حسابرسان می‌باشدوگاهی اوقات به معنی فاصله مقررات قانون گرایانه انتظارات ازحرفه حسابرسی وتلقی حسابرسان ازوظایف خود می‌باشد. یک تحقیق تجربی درمورد اهداف حسابرسی توسط هلان کی کن در  سال 2000 انجام شد که نتایج آن حاکی ازاین بود که حسابرسان خیلی بیش تر ازاستفاده کنندگان اهداف حسابرسی رادرک می‌کنند درحالی که استفاده کنندگان هدف ازحسابرسی را تنها محدود به جلوگیری ازاشتباهات وتقلب – ارضاء الزامات قانونی واطمینان از دقیق  بودن حسابهای مالی می‌دانند.

همچنین آزمون دیگری که توسط مارتین وکیم درسال 2000 انجام شد نشان می‌داد که فاصله انتظارات باتجربه کاری پاسخ دهندگان نسبت عکس دارد ونیزازعوامل سیاسی – قانونی واجتماعی تاثیر می‌گیرد.

برخی از دیدگاهها صرفا به معنی فاصله بین انتظار سهامداران وسایر استفاده کنندگان ازصورت‌های مالی ویامجامع عمومی ازنقش از پیش تعیین شده حسابرسان می‌باشدوگاهی اوقات به معنی فاصله  مقررات قانون گرایانه انتظارات ازحرفه حسابرسی وتلقی حسابرسان  ازوظایف خود می‌باشد.

یک تحقیق تجربی درمورد اهداف حسابرسی توسط هلان کی کن در  سال 2000 انجام شد که نتایج آن حاکی ازاین بود که حسابرسان  خیلی بیش تر ازاستفاده کنندگان اهداف حسابرسی رادرک می‌کنند درحالی که استفاده کنندگان هدف ازحسابرسی را تنها محدود به جلوگیری ازاشتباهات وتقلب – ارضاء الزامات قانونی واطمینان از دقیق  بودن حسابهای مالی می‌دانند.

همچنین آزمون دیگری که توسط مارتین وکیم درسال 2000 انجام شد نشان می‌داد که فاصله انتظارات باتجربه کاری پاسخ دهندگان نسبت عکس دارد ونیزازعوامل سیاسی – قانونی واجتماعی تاثیر می‌گیرد.

برخی از دیدگاهها صرفا به معنی فاصله بین انتظار سهامداران وسایر استفاده کنندگان ازصورت‌های مالی ویامجامع عمومی ازنقش از پیش تعیین شده حسابرسان می‌باشدوگاهی اوقات به معنی فاصله  مقررات قانون گرایانه انتظارات ازحرفه حسابرسی وتلقی حسابرسان  ازوظایف خود می‌باشد.

1. فاصله انتظارات حسابرسی:

همانطور که اشاره شد میان آنچه که استفاده کنندگان صورت‌های مالی ازحرفه حسابرسی انتظاردارند وآنچه که حسابرسان به عنوان نقش خوددرفرآیند حسابرسی می‌شناسند فاصله وجوددارد.(سیدنی 2007)

پژوهش‌های بسیاری چگونگی رخدادفاصله انتظارات رابررسی کرده اند.به این روی فاصله انتظارات رانیز چندین تعریف است .اصطلاح فاصله انتظارات رانخستین بارلیگیو درسال 1974 به کاربرد. وی فاصله انتظارات رااینگونه اینگونه تعریف کرد: فاصله بین سطح عملکردموردانتظارازدیدگاه حسابدران مستقل واستفاده کنندگان صورتهای مالی .

1-1. چارچوب مقررات واستانداردهای حسابرسی:

استاندادرهای حسابرسی مجموعه‌ای ازروش‌ها وموازینی است که دراجرای حسابرسی به کارگرفته شده وبه طورمداوم به روز می‌شوند.بنابراین آگاهی ازاینگه تاچه حداستفاده کنندگان صورت‌های مالی ازاین استانداردها اطلاع دارند بااهمیت است .طبق تحقیق اکفارو همکاران (Okafor et AL 2013) به نظرمی رسد که معمولا عموم مردم ازآنچه که استانداردها ومقررات حسابرسی به عنوان نقش ومسولیت‌های حسابرسان می‌شناسند بی اطلاعند وبدون شک عدم آگاهی آن‌ها ازاین قوانین واستاندارها سبب ایجاد انتظارات نامعقول وغیر منطقی ازحسابرسان می‌شود.

بسیاری ازاستفاده کنندگان صورت‌های مالی حتی درکشورهایی که حرفه حسابداری وحسابرسی درآن‌ها قدمتی بسیار طولانی داردانتظار دارند که حسابرسان کلیه تقلب‌ها واقدامات غیرقانونی راکشف وبه عموم مردم اعلام کنند. (شمس احمدی 1385)

درحالی که طبق استانداردهای حسابرسی هدف ازحسابرسی صورت‌های مالی این است که حسابرس درباره انطباق یاعدم انطباق صورت‌های مالی بااستانداردها واصول پذیرفته شده حسابداری اظهارنظر کند(سازمان حسابرسی 1391)

انجمن حسابدران رسمی آمریکا هدف ازحسابرسی صورتهای مالی رابررسی میزان انطباق صورت‌های مالی بااصول پذیرفته شده حسابداری وقوانین مالی هرکشوربیان می‌کند.

بسیاری ازاستفاده کنندگان صورت‌های مالی حتی درکشورهایی که حرفه حسابداری وحسابرسی درآن‌ها قدمتی بسیار طولانی داردانتظار دارند که حسابرسان کلیه تقلب‌ها واقدامات غیرقانونی راکشف وبه عموم مردم اعلام کنند. (شمس احمدی 1385)

درحالی که طبق استانداردهای حسابرسی هدف ازحسابرسی صورت‌های مالی این است که حسابرس درباره انطباق یاعدم انطباق صورت‌های مالی بااستانداردها واصول پذیرفته شده حسابداری اظهارنظر کند(سازمان حسابرسی 1391)

انجمن حسابدران رسمی آمریکا هدف ازحسابرسی صورتهای مالی رابررسی میزان انطباق صورت‌های مالی بااصول پذیرفته شده حسابداری وقوانین مالی هرکشوربیان می‌کند.

1-2. استفاده کنندگان خدمات حسابرسی:

درنگاه اول می‌توان هرشخصی رابه عنوان استفاده کنندگان بالفعل وبالقوه خدمات حسابرسی درنظر گرفت .درمتون حسابرسی طبقه بندی‌های گوناگونی ازگروه‌هایی که تحت تاثیرگزارشگری مالی قرار می‌گیرند وجوددارد اما دردیدگاهی کلی میتوان سرمایه گذاران – مدیران بنگاه‌های اقتصادی – تامین کنندگان مالی – ممیزهای مالیاتی وکارگزاران سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان استفاده کنندگان اصلی دراین اطلاعات درنظرگرفت.

استفاده کنندگان خدمات حسابرسی به عنوان یک گروه بسیارگسترده وناهمگون انتظارات متفاوتی ازاطلاعات مالی دارند تااطلاعاتی درست وکافی دراختیار آن هاقرارگیرد.

حسابرس نمی‌تواند به طورکامل اسناد وصورتهای مالی رامورد بررسی قرار دهد.حتی ا گر کل اسنادومدارک موردبررسی قرارگیرند بازهم به علت وجود برخی محدودیت‌ها ازقبیل عدم ثبت برخی بدهی‌ها امکان رسیدگی صددرصد به صورت‌های مالی وجودنخواهد داشت.

حسابرس تنها ازطریق اجرای برخی روش‌های حسابرسی خطر تحریف رابرآورده کرده وباارزیابی سیستم کنترل‌های داخلی واحد مورد رسیدگی  به برنامه ریزی فرآیند حسابرسی نمونه گیری و ارائه نظردرمورد صورت‌های مالی می‌پردازد.بااین حال بسیاری ازاستفاده کنندگان خدمات حسابرسی از  چگونگی فرآیند حسابرسی وگردآوری شواهد بی اطلاعند.به همین خاطر فاصله انتظاراتی قابل توجهی بین درک استفاده کنندگان ازعملکرد حسابرسی ومسولیت‌های حسابرسان وجود دارد.

2. شناخت عوامل موثردرتعیین فاصله انتظارات حسابرسی

پس از ذکر مطالعات متعدد انجام شده درمورد فاصله انتظارات حسابرسی درجوامع وکشورهای گوناگون شناسایی عوامل تعیین کننده این فاصله انتظاراتی مهم خواهد بود.

پروتر ( porter 1993) بابیان اهمیت بررسی تمام جنبه‌های فاصله انتظاراتی به سه عامل عملکرد نامناسب حسابرسان – استانداردهای نامناسب حسابرسی وانتظارات نامعقول استفاده کنندگان به عنوان  عوامل ایجاد کننده فاصله انتظاراتی اشاره می‌کند.

نتایج حاصل ازاین پژوهش نشان می‌دهد که آگاهی کم استفاده کنندگان ازاهداف ودامنه مسولیت حسابرسان نقش مهمی رادرایجاد فاصله  انتظاراتی دارد.

شکل شماره (1) دریک دسته بندی کلی انتظارات استفاده کنندگان ازحرفه حسابرسی وآنچه که دراستاندادرهای حسابرسی به عنوان مسولیت حسابرسان شناخته می‌شود رانشان می‌دهد.