شهرهای عصر چهارم (عصر فناوری اطلاعات؛ دانایی؛ فرامدرن)

پيشگفتار

پس از گذر، سه عصر آهن، کشاورزی و صنعت(مدرن)، امروزه در عصری از دگرگونی‌هایی بسر می‌بریم که طبق استانداردهای گذشته شگفت‌انگیز است و به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، دانایی و فرامدرن مشهور گردیده است.

این دگرگونی‌ها شامل جنبه‌هایی هستند كه نظریه‌پردازان جامعه فرا صنعتی(فرامدرن) و دیگران ذكر کرده‌اند مانند: آهنگ سریع نوآوری تكنولوژیکی همراه با تأثیر تكنولوژی اطلاعات و ریز الكترونیكی، درگیری فزاینده همه جوامع صنعتی در شبكه به‌هم‌پیوسته‌ای از ارتباطات جهانی، تحولات عمده در درون حوزه‌های خانوادگی و فرهنگی همراه با تغییرات در روابط، ادامه تفاوت‌های آشكار ثروت و قدرت بین كشورهای صنعتی و كشورهای فقیر جهان سوم و تعادلی ظریف بین امكان صلح جهانی پایدار ویا برخورد هسته‌ای که می‌تواند جهان را از صحنه گیتی پاك كند.

در این میان، مشخصه قرن 21، شهرنشینی فزاینده، رشد جمعیتی و مشکلات عظیم اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی حاصل از آن‌ها به همراه رشد و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح جهانی است. تناقض بین رشد اقتصادی و حفظ محیط‌زیست، رویارویی شهروند فرا مدرن با شهر عصر صنعتی (مدرن) و عدم توانایی پاسخگویی به نیازهای شهروندان عصر حاضر منجر به مطرح‌شدن رویکردهای متفاوتی ازجمله شهر تلگرافی، مجازی، اطلاعاتی، الکترونیک، دیجیتال، هوشمند، هوشمند پایدار، فراگیر، سبزآبی، کریپتویی و…شد که به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات به دنبال حل مسائل مطروحه است. همان‌گونه كه انقلاب صنعتي موجب تحولات اساسي در شهر و بافت آن شد؛ زیرساخت فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات نيز موجب تحولات گسترده‌ای در ابعاد گوناگون شهر می‌شود. اگر در حال حاضر ICT جدى گرفته نشــود، جبران اثرات آن در آينده مشكل خواهد شد؛ زمانى كه راه‌حل‌هایی براى بسيارى از مســائل و معمولاً مهم‌ترین مســائل می‌یابیم، اين مسائل چنان تغيير کرده‌اند كه، راه‌حل‌های ما ديگر مناسب و مفيد نيستند. درواقع، راه‌حل‌های ما مرده به دنيا می‌آیند. راه‌حل‌های نوآورانه تدارکات را سریع‌تر، ارزان‌تر، پایدارتر وسبزتر می‌کند.

این کتاب ضمن گذری به روند شکل‌‌گیری شهرهای عصر چهارم (شهرهای تلگرافی، مجازی، اطلاعاتی و دیجیتال، محدود، هوشمند…) به‌طور اخص به شهر الکترونیک و فراگیر پرداخته‌است.

 فرزانه ساسان پور

ونکور-2022