چكيده……………………………………………………………………………………………………… 10
فصل اول: کليات تحقيق…………………………………………………………………………….. 11
1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. 11
1-1-1- بیان مسئله؛………………………………………………………………………………………………. 11
1-1-2- اهمیت موضوع و ضرورت تحقيق………………………………………………………………. 12
1-1-3- اهدف تحقیق…………………………………………………………………………………………….. 12
1-1-4- سؤالات تحقیق؛…………………………………………………………………………………………. 12
1-1-4-1- سؤال اصلي:……………………………………………………………………………………… 12
1-1-4-2- سوالهاي فرعی:………………………………………………………………………………. 13
1-1-5- فرضیههاي تحقیق؛……………………………………………………………………………………. 13
1-1-5-1- فرضيه اصلی:……………………………………………………………………………………. 13
1-1-5-2- فرضيههای فرعی:…………………………………………………………………………….. 13
فصل دوم: مروري بر ادبيات و پيشينه تحقيق……………………………………………….. 14
2-1-مفهوم قانون…………………………………………………………………………………………………………. 14
2-1-1- معناي لغوي………………………………………………………………………………………………. 14
2-1-2- معناي اصطلاحي……………………………………………………………………………………….. 16
2-2- ويژگيهاي قانون؛………………………………………………………………………………………………… 18
2-2-1- ويژگيهاي ذاتي………………………………………………………………………………………… 18
2-2-1-1- الزام آوربودن؛…………………………………………………………………………………… 18
2-2-1-2- داراي ضمانت اجرا؛…………………………………………………………………………. 19
2-2-1-2-1- ضمانت اجراي کيفري(مسؤوليت کيفري)؛…………………………….. 19
2-2-1-2-2- ضمانت اجراي مدني(مسؤوليتمدني)؛…………………………………… 19
2-2-1-2-3- ضمانت اجراي حقوقي:…………………………………………………………… 19
2-2-1-2-4- ضمانت اجراي پارلماني؛…………………………………………………………. 20
2-2-1-2-5- ضمانت اجراي مردمي يا سياسي؛…………………………………………… 20
2-2-1-2-6- ضمانت اجراي اخلاقي(مسؤوليت اخلاقي)؛…………………………….. 20
2-2-1-3- عام بودن(کلي)؛……………………………………………………………………………… 20
2-2-1-4- امري؛……………………………………………………………………………………………… 21
2-2-1-5- علني؛……………………………………………………………………………………………… 21
2-2-1-6- واضح، روشن و صريح؛…………………………………………………………………….. 21
2-2-1-7- معطوف به آينده؛……………………………………………………………………………. 22
2-2-1-8- مفيد قطعيت؛…………………………………………………………………………………. 22
2-2-1-9- مصوب مرجع ذيصلاح؛……………………………………………………………………. 23
2-2-1-10- عدم مغايريت قانون عادي با قانون اساسي؛………………………………….. 23
2-2-1-11- مطابق موازين اسلامي؛………………………………………………………………… 23
2-2-2- خصوصيات شکلي(عرضي)؛……………………………………………………………………….. 24
2-2-2-1- پاسخگوي نياز جامعه؛……………………………………………………………………… 24
2-2-2-2- منعکسکننده نظر اکثريت؛……………………………………………………………… 25
2-2-2-3- تأمينکننده منفعت مردم؛……………………………………………………………….. 25
2-2-2-4- منطبق با اخلاق؛………………………………………………………………………………. 26
2-2-2-5- مستمر؛…………………………………………………………………………………………….. 26
2-2-2-6- کارآمد؛……………………………………………………………………………………………… 26
2-2-2-7- انجام شدني و پيشرو؛………………………………………………………………………. 27
2-2-2-8- جامع وکامل بودن قانون؛…………………………………………………………………. 27
2-2-2-9- با وضع و فرهنگ مردمان متبوع خود هماهنگ باشد؛…………………….. 27
2-3- فرآیند قانونگذاری……………………………………………………………………………………………… 28
2-3-1- لوازم نظام قانونگذاری کارآمد………………………………………………………………….. 28
2-3-2- عدم تجاوز از اختیارات؛…………………………………………………………………………….. 28
2-3-3- قانونگذاری مستقیم؛………………………………………………………………………………….. 29
2-3-4- حفظ و تأمین منفعت عمومی؛………………………………………………………………….. 30
2-3-5 – رعایت اصول عقلانی؛……………………………………………………………………………….. 31
2-3- 6 – سازگاری با کلیت نظام حقوقی؛……………………………………………………………… 32
2-3-7 – تقویت همگرایی اجتماعی؛………………………………………………………………………. 32
2-3- 8- قانونگذاری علنی؛…………………………………………………………………………………….. 33
2-3- 9- تقنین واقعگرا؛…………………………………………………………………………………………. 33
2-3-10- وضع قانون متناسب با منابع؛………………………………………………………………….. 36
2-3-11- رعايت مرز ميان امر عمومي و امر خصوصي؛………………………………………….. 36
فصل سوم: روش اجراي تحقيق…………………………………………………………………. 38
فصل چهارم: تجزيه و تحليل دادهها(يافتهها)………………………………………………. 39
4-1-فرآيند قانونگذاري در ايران…………………………………………………………………………………… 39
4-1-1- قانونگذاري از طريق مجلس شوراي اسلامي؛…………………………………………….. 40
4-1-2- نظارت شورای نگهبان؛…………………………………………………………………………….. 43
4-1-3- رسيدگي مصوبات مجلس در مجمع تشخيص مصلحت نظام؛…………………. 45
4-1-4- امضاء و انتشار قوانين؛……………………………………………………………………………….. 45
4-2- آسيبها؛……………………………………………………………………………………………………………… 46
4-2-1- نامگذاری نامناسب قانون؛………………………………………………………………………….. 47
4-2-2- عنوانبندی نامناسب قانون؛………………………………………………………………………. 48
4-2-3- تخصیص نامناسب مواد به عناوین قانون؛………………………………………………….. 49
4-2-4- کاربرد نامناسب ماده واحده؛……………………………………………………………………… 50
4-3- راهكارها؛……………………………………………………………………………………………………………… 51
4-3-1- راهکارهای نامگداری قانون؛………………………………………………………………………. 51
4-3-2- راهکارهای عنوانبندی مناسب قانون؛………………………………………………………. 52
4-3-3- چگونگی تخصیص مواد به عناوین قانون؛…………………………………………………. 56
4-4- آسیبهای مربوط به حوزه اصول کلی نگارش قانون؛…………………………………………… 57
4-4-1- مبهم بودن قانون؛……………………………………………………………………………………… 57
4-4-2- جامع و مانع نبودن قانون؛…………………………………………………………………………. 58
4-4-3- ناهماهنگی قانون با فرهنگ مردمان متبوع خود؛……………………………………… 59
4-4-4- ورود قانون در حوزه اخلاق و معنویات؛……………………………………………………. 61
4-4-5- تأمین منافع گروه خاص؛…………………………………………………………………………… 62
4-4-6- ناهماهنگی با نظام حقوقی حاکم بر کشور؛……………………………………………….. 63
4-4-7- عدم رعایت موجزنویسی؛…………………………………………………………………………… 64
4-5- راهکارهای رفع آسیبهای مربوط به حوزه اصول کلی نگارش قانون؛……………………. 64
4-5-1- صریح و روشن بودن قانون؛……………………………………………………………………….. 64
4-5-2- جامع و مانع بودن……………………………………………………………………………………… 65
4-5-3- وضع قانون هماهنگ با فرهنگ افراد جامعه………………………………………………. 66
4-5-4- عدم ورود به حوزه اخلاق………………………………………………………………………….. 67
4-5-5- تأمین منافع همگان…………………………………………………………………………………… 67
4-5-6- توجه به اصل موجز نویسی………………………………………………………………………… 68
4-6- آسیبها در مرحله تصویب در قوهمقننه……………………………………………………………….. 68
4-6-1- ابهام واجمال در متن قوانین…………………………………………………………………….. 68
4-6-2- غیرحقوقی بودن متون برخی از قوانین……………………………………………………… 69
4-6-3- کثرت عناونین قوانین………………………………………………………………………………… 70
4-6-4- قانونگذاری تکراری…………………………………………………………………………………….. 70
4-6-5- تصویب قوانین غیرقابل اجرا…………………………………………………………………….. 70
4-6-6- لابیگری…………………………………………………………………………………………………… 70
4-6-7- امور اجرائی حوزه انتخابیه……………………………………………………………………….. 72
4-6-8- عدم تخصص نمایندگان در حوزه قانونگذاری……………………………………………. 72
4-6-9-تنقیح نشدن قوانین……………………………………………………………………………………. 72
4-6-10- وابستگی نمایندگان به گروههای سیاسی……………………………………………….. 73
4-7- راهکارها در مرحله تصویب در قوهمقننه……………………………………………………………….. 73
4-7-1- تجدیدنظر در بررسی طرحها و لوایح در مجلس قبل از اعلام وصول………… 73
4-7-2- افزایش نقش کمیسیونها در تصویب طرحها و لوایح………………………………….. 74
4-7-3- استفاده بیشتر از نظر کارشناسان متخصص در موضوع قانونگذاری………….. 74
4-7-4- کاهش پیشنهادهای نمایندگان در صحن علنی مجلس؛…………………………… 75
4-7-5- رعایت اصول ناظر بر لابیگری؛…………………………………………………………………. 75
4-7-6- تنقیح قوانین……………………………………………………………………………………………… 77
4-7-7- پژوهش بیطرفانه و سنجیده در مورد قوانین……………………………………………. 80
4-8- آسیبها و راهکارها در مرحله تأیید و ابلاغ؛…………………………………………………………. 82
4-8-1- لابیگری؛………………………………………………………………………………………………….. 82
4-8-2- تفسیرهای متفاوت از اصول قانوناساسی توسط شوراینگهبان………………… 82
4-8-3- حجم بالای قوانین و مصوبات……………………………………………………………………. 83
4-8-4- مشخص نبودن قوانین لازمالرعایه از قوانین منسوخ و ملغی…………………….. 83
4-8-5- تصویب آئیننامههای متعارض با قانون……………………………………………………… 83
4-8-6- خودداری رئیسجمهور از ابلاغ قوانین………………………………………………………. 84
4-8-7- تغییر مصوبات مجلس توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام……………………. 84
4-9- راهکارهای مربوط به مرحله تأیید و ابلاغ……………………………………………………………… 85
4-9-1- رعایت اصول ناظر بر لابیگری………………………………………………………………….. 85
4-9-2- ایجاد وحدت رویه در نظرهای تفسیری…………………………………………………….. 87
4-9-3- محدود کردن تغییرات توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام…………………… 87
4-9-4- کدگذاری قوانین به منظور جلوگیری از حجم بالای مصوبات و قوانین و تکرار قوانین؛…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 87
4-9-5- تنقیح قوانین……………………………………………………………………………………………… 88
4-9-6- تعیین ضمانت اجرا درخصوص خودداری رئیسجمهور از ابلاغ قوانین؛…… 88
فصل پنجم: نتيجهگيري و جمعبندي…………………………………………………………… 90
5-1-نتيجهگيري………………………………………………………………………………………………………….. 90
5-2- پيشنهادها…………………………………………………………………………………………………………… 95
5-2-1-پيشنهاد جانبي…………………………………………………………………………………………… 95
5-2-2-پيشنهاد براي محققين بعدي……………………………………………………………………… 95
منابع فارسي……………………………………………………………………………………………. 96
الف-كتب………………………………………………………………………………………………………………………. 96
ب- مقالات……………………………………………………………………………………………………………………. 99
منابع انگليسي…………………………………………………………………………………………. 101
سايتها………………………………………………………………………………………………….. 102
Reviews
There are no reviews yet.