جهان در سال ۲۰۲۵: پیشبینیها، چالشها و فرصتها
مقدمه (۱۰-۱۵ دقیقه)
خوشآمدگویی و معرفی موضوع:
- صبح/عصر بخیر، حضار محترم. امروز گرد هم آمدهایم تا به آینده بنگریم، به سال ۲۰۲۵، سالی که سازمان ملل متحد آن را سال علم و فناوری کوانتوم نامیده است. این سال در واقع، مانند گربه شرودینگر در فیزیک کوانتوم، در یک وضعیت دوگانه قرار داشت که با نتیجه انتخابات آمریکا مشخص شد.
- ما اکنون میدانیم که جهان در سال ۲۰۲۵ چه شکلی خواهد بود: جهانی که در آن دونالد ترامپ به کاخ سفید بازگشته است.
- ما در عصری زندگی میکنیم که باورنکردنیها به امری عادی تبدیل شدهاند؛ پاندمیها، جنگها، و پیشرفتهای حیرتانگیز هوش مصنوعی. در سال ۲۰۲۵، سه نیروی کلیدی آینده ما را شکل خواهند داد: دونالد ترامپ، فناوری، و عدم قطعیت رادیکال.
بخش اول: چشمانداز ژئوپلیتیک و امنیت جهانی (۶۰ دقیقه)
۱. بازگشت دونالد ترامپ و پیامدهای آن:
- “آمریکای اول” و زیر سوال رفتن ائتلافها: پیروزی قاطع ترامپ به معنای زیر سوال رفتن استحکام ائتلافهای آمریکا، بهویژه ناتو، خواهد بود. دیدگاه او این است که ائتلافها چیزی جز قراردادهایی نیستند که آمریکا در آنها خدمات امنیتی ارائه میدهد. این میتواند به تغییرات ژئوپلیتیکی، تشدید تنشها، و حتی اشاعه هستهای منجر شود.
- روابط با چین و جنگ تجاری: ترامپ بارها تهدید کرده است که تعرفههایی ۶۰ درصدی بر کالاهای چینی و ۱۰-۲۰ درصدی بر سایر واردات وضع خواهد کرد. این موضوع میتواند به اقتصاد آمریکا و شرکای تجاری آن، مانند چین و مکزیک، آسیبهای جدی وارد کند. پیشبینیها حاکی از کاهش ۲.۵ درصدی رشد اقتصادی چین و کاهش یک درصدی رشد آمریکا در صورت اجرایی شدن این تعرفههاست.
- سیاست مهاجرت و چالشها: ترامپ متعهد شده است که عملیات اخراج گستردهای را انجام دهد و مرز جنوبی را “ببندد”. او ممکن است از اختیارات اضطراری دوران پاندمی برای پایان دادن به پناهندگی استفاده کند. این سیاستها به دلیل نیاز به همکاری با ایالتهای دموکرات و احتمال واکنش عمومی شدید، با چالشهای عملی و سیاسی روبرو خواهند شد. مکزیک و کشورهای آمریکای لاتین با از دست دادن حوالههای مالی و دشواری در جذب میلیونها مهاجر اخراجشده، ضربه سختی خواهند خورد.
- سیاست انرژی: ترامپ در دوره اول خود از سوختهای فسیلی حمایت کرد و سعی در لغو مقررات زیستمحیطی داشت. در ۲۰۲۵، با کنترل کنگره توسط جمهوریخواهان، محدودیتهای جدید بر حفاری نفت و گاز کاهش خواهد یافت. با این حال، لغو کامل قانون کاهش تورم (IRA) که سرمایهگذاری عظیمی در انرژی پاک را در پی دارد، دشوار خواهد بود، زیرا بخش زیادی از اعتبار مالیاتی آن به مناطق جمهوریخواه سرازیر میشود.
۲. جنگها و نقاط اشتعال جهانی:
- جنگ اوکراین: انتظار میرود که در سال ۲۰۲۵ نبردها در اوکراین تا حد زیادی به پایان برسد. هر دو طرف به آستانه خستگی رسیدهاند و حامیان آنها نیز خواهان کاهش درگیری هستند. دولت ترامپ، فشار زیادی برای مذاکره بر اوکراین وارد خواهد کرد و ممکن است کمکهای نظامی آمریکا کاهش یابد. اوکراین ممکن است مجبور به پذیرش از دست دادن برخی از قلمروهای خود شود، اما در عوض نیازمند تضمینهای امنیتی قوی خواهد بود.
- خاورمیانه: جنگ غزه و لبنان به احتمال زیاد در سال ۲۰۲۵ ادامه خواهد یافت. سه نفر کلیدی، یعنی علی خامنهای، بنیامین نتانیاهو و دونالد ترامپ، سرنوشت منطقه را رقم خواهند زد. خوشبینان امیدوارند ترامپ خواهان پایان جنگ نباشد، اما نتانیاهو به احتمال زیاد از ترامپ پیروی خواهد کرد. حتی در صورت پایان جنگ، ویرانی و آوارگی گسترده برای سالها ادامه خواهد داشت.
- دریای چین جنوبی: تمرکز نگرانیها در ۲۰۲۵ از تایوان به دریای چین جنوبی منتقل خواهد شد. درگیریها بین کشتیهای گارد ساحلی چین و فیلیپین تشدید شده و این میتواند به رویارویی دریایی تبدیل شود که آمریکا را نیز درگیر کند. ویتنام و مالزی نیز در حال افزایش فعالیتهای خود در مناطق مورد مناقشه هستند.
- میانمار و سودان: جنگ داخلی در میانمار به احتمال زیاد ادامه خواهد داشت و امیدها برای یک گذار دموکراتیک کاهش یافته است. در سودان، جنگ داخلی فاجعهبارتر و پیچیدهتر خواهد شد و گروههای دفاع از خود و شبهنظامیان بیشتری ظهور خواهند کرد. این درگیری با وجود تلفات انسانی وحشتناک، کمتر مورد توجه بینالمللی قرار گرفته است.
۳. عصر سوم هستهای:
- جهان در حال ورود به عصر سوم هستهای است که با افزایش تعداد سلاحهای هستهای و دولتهای دارای این سلاحها، بدون محدودیتهای رسمی، مشخص میشود. معاهده کنترل تسلیحات “New Start” در فوریه ۲۰۲۶ منقضی میشود و چشمانداز توافق جدیدی با روسیه و چین ضعیف است.
- کشورهایی مانند عربستان سعودی و کره جنوبی ممکن است به دنبال توسعه زرادخانههای هستهای خود باشند. ترامپ به احتمال زیاد به دنبال افزایش توان هستهای آمریکا خواهد بود.
۴. امنیت اروپا و ناتو:
- اروپا با چالشی حیاتی مواجه است: یافتن راه حلی با کرملین یا افزایش چشمگیر هزینههای دفاعی. تنها حدود دو سوم اعضای اروپایی ناتو به هدف ۲ درصدی هزینههای دفاعی نرسیدهاند.
- پیروزی ترامپ احتمالا بحثی دوباره در مورد نقش تسلیحات هستهای بریتانیا و فرانسه در بازدارندگی حملات در اروپا را آغاز میکند. اروپا باید برای یکپارچگی نظامی و صنعتی خود تلاش کند تا بتواند از پس تهدیدات برآید.
بخش دوم: اقتصاد جهانی و روندهای بازار (۵۰ دقیقه)
۱. وضعیت اقتصادهای کلیدی:
- آمریکا: اقتصاد آمریکا با شتاب قابل توجهی وارد سال ۲۰۲۵ میشود، با نرخ بیکاری پایین و تورم رو به کاهش. فدرال رزرو نرخ بهره را کاهش خواهد داد که باعث تحریک هزینهها میشود. با این حال، سیاستهای ترامپ، بهویژه تعرفهها و اخراج مهاجران، میتواند به رشد اقتصادی آسیب رسانده و تورم را افزایش دهد.
- چین: چین با چالشهای جمعیتی جدی مواجه است؛ جمعیت آن رو به کاهش و سالمندی است. با این حال، دولت به دنبال استفاده از “اقتصاد نقرهای” (صنایع مرتبط با سالمندان) به عنوان یک منبع رشد جدید است. چین همچنین در حال تلاش برای تسلط بر فاز بعدی نوآوری سبز، مانند هیدروژن سبز و جذب کربن، است. شرکتهای چینی نیز برای دور زدن تعرفهها و ورود به بازارهای جدید، به سرمایهگذاری و تولید در خارج از کشور ادامه خواهند داد.
- هند: هند در سال ۲۰۲۵ ممکن است از ژاپن پیشی بگیرد و چهارمین اقتصاد بزرگ جهان شود. با این حال، به دلیل مقیاس و سبک توسعه، “شوک هند” مشابه “شوک چین” بعید است. دولت هند به سرمایهگذاریهای عمومی گسترده ادامه میدهد، اما برای پایداری رشد به سرمایهگذاری بخش خصوصی نیز نیاز دارد.
- آفریقا: در سال ۲۰۲۵، ۹ از ۲۰ اقتصاد سریعالرشد جهان در آفریقا خواهند بود، بهویژه کشورهای کمتر وابسته به کالاها مانند رواندا، اتیوپی و ساحل عاج. با این حال، اقتصادهای بزرگتر مانند نیجریه و آفریقای جنوبی، که به منابع طبیعی متکی هستند، همچنان با چالش مواجهاند.
- بریتانیا: اقتصاد بریتانیا در سال ۲۰۲۴ بهبود یافته است، اما در سال ۲۰۲۵ با چالشهایی روبرو خواهد بود. با وجود آرامش نسبی در سیاست داخلی و کاهش نرخ بهره، عدم قطعیتهای جهانی و نیاز به بهبود بهرهوری، رشد پایدار را نامطمئن میسازد.
- آلمان: آلمان در سال ۲۰۲۵ آماده انتخابات زودهنگام میشود. دولت جدید، که احتمالا به سمت راست متمایل خواهد بود، باید با چالشهای اقتصادی مانند قیمت انرژی بالا، مالیات زیاد، و بوروکراسی دست و پنجه نرم کند. بحثهایی در مورد سست کردن “ترمز بدهی” برای افزایش سرمایهگذاری در زیرساخت و دفاع وجود دارد.
۲. روندهای صنعتی و بازارها:
- سرمایهگذاری در فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی: انتظار میرود هزینههای جهانی فناوری اطلاعات در سال ۲۰۲۵ به ۳.۶ تریلیون دلار برسد، با افزایش سرمایهگذاری شرکتها در هوش مصنوعی. تقاضا برای سرورهای هوش مصنوعی ۷۵ درصد افزایش خواهد یافت.
- خودروهای الکتریکی (EVs): فروش خودروهای الکتریکی در سال ۲۰۲۵ یک چهارم افزایش مییابد. شرکتهای چینی مانند BYD و Xiaomi، با ویژگیهای نوآورانه و قیمتهای رقابتی، در این بازار پیشتاز هستند. نروژ اولین کشوری خواهد بود که تمام خودروهای جدید آن تا سال ۲۰۲۵ بدون آلایندگی میشوند.
- بازار سهام و عرضه اولیه عمومی (IPOs): با وجود بازار سهام پر رونق، انتظار نمیرود در سال ۲۰۲۵ شاهد موجی از عرضه اولیه عمومی باشیم. نرخ بهره، الزامات نظارتی و عدم قطعیتهای ژئوپلیتیکی موانع اصلی هستند.
- کالاهای خاص: قیمت پرتقال، قهوه و اورانیوم در سال ۲۰۲۵ بالا خواهد ماند. خشکسالیها و بیماریها در برزیل به قیمت پرتقال و قهوه آسیب زدهاند. تقاضا برای اورانیوم به دلیل افزایش نیروگاههای هستهای و اختلال در عرضه (قزاقستان، روسیه) بالا میرود.
- بازار مسکن و فلزات: بازار مسکن با وجود کاهش نرخ بهره، همچنان با قیمتهای بالا و کمبود مسکن روبرو خواهد بود. سیاستهای سبز و پروژههای ساختوساز باعث افزایش قیمت فلزات مانند مس، فولاد و آلومینیوم خواهند شد.
- تجارت و حمل و نقل: تنشها در خاورمیانه به اختلال در ترافیک دریایی از طریق کانال سوئز ادامه خواهد داد. شرکتهای کشتیرانی مجبورند مسیرهای طولانیتر را از طریق دماغه امید نیک طی کنند، که به افزایش هزینهها و زمان حمل و نقل منجر میشود.
بخش سوم: نوآوریهای تکنولوژیک و جامعه (۴۵ دقیقه)
۱. هوش مصنوعی (AI):
- توسعه دارو: هوش مصنوعی تحولات عمدهای در کشف و توسعه دارو ایجاد میکند. مدلهایی مانند AlphaFold 3 میتوانند ساختار مولکولهای زیستی را پیشبینی کرده و زمان آزمایشها را از ماهها به ساعتها کاهش دهند. انتظار میرود چندین داروی طراحی شده با هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ وارد فاز سوم آزمایشات بالینی شوند.
- محدودیتها و گلوگاهها: تقاضا برای هوش مصنوعی، گلوگاههایی در تولید تراشه، مصرف انرژی و دسترسی به دادهها ایجاد میکند. مصرف برق مراکز داده میتواند تا سال ۲۰۲۶ دو برابر شود و به اندازه مصرف برق ژاپن برسد.
- تأثیر بر بهرهوری: با وجود سرمایهگذاریهای عظیم، هوش مصنوعی هنوز تأثیر قابل توجهی بر بهرهوری کلی اقتصاد آمریکا نداشته است. بسیاری از کارمندان هوش مصنوعی را به صورت پنهانی برای سادهسازی وظایف استفاده میکنند.
- مباحث حقوقی: سال ۲۰۲۵ شاهد بحثهای جهانی بر سر کپیرایت و “دیپفیک” (تصاویر یا ویدئوهای دستکاری شده با هوش مصنوعی) خواهد بود. شرکتهای هوش مصنوعی با شکایتهای متعددی از سوی صنایع خلاق مواجه هستند.
۲. انرژی پاک و ذخیرهسازی:
- ذخیرهسازی در مقیاس شبکه: این فناوری سریعترین رشد را در بین تمام فناوریهای انرژی دارد و در سال ۲۰۲۵، حدود ۸۰ گیگاوات ظرفیت جدید به آن اضافه خواهد شد. این امر به دلیل افزایش استفاده از انرژی خورشیدی و بادی، کاهش قیمت باتریهای لیتیوم-یون، و افزایش تقاضای انرژی از سوی هوش مصنوعی است.
- نوآوریها در ذخیرهسازی: علاوه بر باتریهای لیتیوم-یون، باتریهای سدیم-یون، باتریهای آهن-هوا، سیستمهای ذخیرهسازی مبتنی بر گرانش (آب پمپاژ شده) و گاز فشرده نیز در حال توسعه و تجاریسازی هستند.
- انرژی همجوشی (Fusion Power): پیشرفت در انرژی همجوشی از بخش عمومی به بخش خصوصی منتقل شده است. راهاندازی دستگاه SPARC توسط Commonwealth Fusion در اواخر ۲۰۲۵، اولین راکتور همجوشی در مقیاس نزدیک به تجاری خواهد بود. چندین شرکت دیگر نیز در حال تحقیق بر روی رویکردهای مختلف همجوشی هستند.
۳. فناوریهای نوظهور دیگر:
- ارتباطات: اشتراکهای 5G تا سال ۲۰۲۵ به ۲.۸ میلیارد نفر افزایش خواهد یافت. پروژههای اینترنت ماهوارهای مانند StarLink و OneWeb نیز به بهبود اتصال کمک خواهند کرد.
- شهرسازی آیندهنگر: در چین، شهرهای کوچکتر (ردیف دو و سه) در حال جذب جوانان و سرمایهگذاری در فناوریهای جدید مانند تاکسیهای پرنده و پهپادهای تحویلدهنده هستند.
- فناوری در فضا: یک فرودگر ماه ساخته شده توسط Intuitive Machines، یک ایستگاه پایه سلولی 4G کوچک را به ماه حمل خواهد کرد تا فضانوردان بتوانند با یکدیگر و با زمین ارتباط برقرار کنند.
۴. جامعه و فرهنگ:
- مهاجرت و واکنشها: فشار برای مهاجرت در آمریکای لاتین و سایر نقاط جهان در حال افزایش است، در حالی که بسیاری از کشورها به دنبال محدود کردن ورود مهاجران هستند. مدل “مشت آهنین” در سیاستهای امنیتی، الهام گرفته از رویکرد السالوادور، در آمریکای لاتین در حال گسترش است.
- تنوع، برابری و فراگیری (DEI): برنامههای DEI در سال ۲۰۲۵ شاهد کاهش و بازتعریف خواهند بود، با تمرکز بیشتر بر تنوع واقعی و کاهش جنبههای ایدئولوژیک.
- بازگرداندن میراث فرهنگی: سال ۲۰۲۵ شاهد تسریع در بازگرداندن میراث فرهنگی به کشورهای مبدأ خواهد بود. توافق بر سر مرمرهای پارتنون، میتواند الگویی برای سایر بازگرداندنها باشد.
- سرگرمی: دوره طلایی پخش آنلاین با افزایش قیمتها و ظهور تبلیغات، رو به پایان است. از سوی دیگر، اقتباس از بازیهای ویدیویی در فیلم و تلویزیون در حال افزایش است و عناوینی مانند “Minecraft” و “The Last of Us” به روی پرده و صفحه نمایش خواهند آمد. بازیهای ویدیویی، با جامعه هواداران عظیم خود، حتی از مراسم اسکار نیز بازدید بیشتری دارند.
- گردشگری: شوک “گردشگری بیش از حد” (Overtourism) در سال ۲۰۲۵ کاهش خواهد یافت و روند سفر به حالت عادی قبل از پاندمی باز خواهد گشت. با این حال، محدودیتهایی مانند هزینههای ورودی و محدودیت گروههای تور در شهرهایی مانند ونیز و آمستردام باقی خواهند ماند.
- هوانوردی: آسمانها در حال کوچکتر شدن و خطرناکتر شدن هستند، زیرا درگیریهای ژئوپلیتیکی (مانند خاورمیانه و اوکراین) منجر به بسته شدن حریم هوایی و مسیرهای طولانیتر پرواز میشوند.
- سالگرد جین آستن: سال ۲۰۲۵ دویست و پنجاهمین سالگرد تولد جین آستن، رماننویس برجسته بریتانیایی خواهد بود که با رویدادها، نمایشگاهها و انتشارات جدید گرامی داشته میشود.
بخش چهارم: عدم قطعیتهای رادیکال و سناریوهای غیرمنتظره (۲۰ دقیقه)
۱. تغییرات اقلیمی:
- ژئومهندسی خورشیدی: این یک شکل دیگر از اصلاح محیط زیست است که میتواند با بازتاب نور خورشید به فضا، سیاره را خنک کند. این ایده، هرچند جسورانه و پرخطر است، اما عواقب عدم بررسی آن شامل دهها سال افزایش دما، موجهای گرمای مرگبارتر، خشکسالیها و سیلابهای بیشتر خواهد بود. کنوانسیون ENMOD سازمان ملل میتواند بستری برای گفتگو در مورد این فناوری فراهم کند.
- اوجگیری انتشار گازهای گلخانهای: جهان در سال ۲۰۲۵ در مییابد که آیا انتشار جهانی گازهای گلخانهای به اوج خود رسیده است یا خیر. چین، به عنوان بزرگترین تولیدکننده گازهای گلخانهای، نقش کلیدی در این روند دارد و نشانههایی از اوجگیری انتشار آن در سال ۲۰۲۳ وجود دارد.
- جریان اقیانوسی AMOC: تحلیلها نشان میدهد که جریان اقیانوسی AMOC (که آب گرم را به سمت شمال و آب سرد را به سمت جنوب میبرد) میتواند بین سالهای ۲۰۲۵ تا ۲۰۹۵ از هم بپاشد. این امر میتواند تأثیرات گستردهای بر آب و هوای اروپا، سطح آب دریاها و الگوهای خشکسالی در آفریقا داشته باشد.
۲. رویدادهای طبیعی و فضایی:
- طوفانهای خورشیدی: طوفانهای ژئومغناطیسی شدید، مانند رویداد کارینگتون در سال ۱۸۵۹، میتوانند در سال ۲۰۲۵ رخ دهند. چنین رویدادی میتواند شبکههای برق را از کار بیندازد و هزاران ماهواره را از دسترس خارج کند، که هزینهای بالغ بر تریلیونها دلار و ماهها زمان برای تعمیر در پی خواهد داشت.
- پاندمی جدید: پس از پاندمی کووید-۱۹، احتمال وقوع یک پاندمی بزرگ دیگر در آینده نزدیک زیاد است. ویروس آنفولانزای پرندگان (H5N1) یکی از کاندیداهای جدی است که به دقت تحت نظر قرار دارد.
- فورانات آتشفشانی بزرگ: جهان برای اختلالات ناشی از یک فوران آتشفشانی بزرگ “به شدت unprepared” است. فورانهایی مانند کوه تامبورا در سال ۱۸۱۵ میتوانند باعث خنک شدن آب و هوا، تأثیر بر تولید غذا و اختلال در هوانوردی و ارتباطات برای ماهها یا سالها شوند.
۳. سناریوهای اجتماعی/علمی دیگر:
- “بازیهای پیشرفته” (Enhanced Games): این ایده یک تورنمنت ورزشی است که در آن ورزشکاران مجاز به استفاده از داروهای تقویتکننده عملکرد و کمکهای تکنولوژیک هستند. این ایده جنجالی، از سوی منتقدان محکوم شده است، اما با حمایت سرمایهگذاران میلیاردر، قرار است در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ برگزار شود.
- “پول بینگونهای”: یک مفهوم جدید که به حیوانات اجازه میدهد تا پول خود را برای ترویج حفاظت و تنوع زیستی خرج کنند. یک آزمایش با گوریلهای کوهستان در رواندا در حال انجام است و در سال ۲۰۲۵ ممکن است گسترش یابد.
- کشف متون باستانی با هوش مصنوعی: محققان با استفاده از اسکن اشعه ایکس و هوش مصنوعی، متنهایی را از پاپیروسهای کربنسازی شده هرکولانیوم، که پس از فوران وزوویوس در ۷۹ میلادی دفن شده بودند، آشکار کردهاند. این کشف میتواند به یافتن آثار گمشدهای از نویسندگان باستانی منجر شود.
- جستجو برای حیات فرازمینی (SETI): جستجو برای هوش فرازمینی، که زمانی یک فعالیت حاشیهای تلقی میشد، اکنون بخشی از تحقیقات اصلی است. آیا در سال ۲۰۲۵، علامتی از آنها پیدا خواهد شد؟.
نتیجهگیری (۵ دقیقه)
- همانطور که دیدیم، سال ۲۰۲۵ سالی پر از تغییر و عدم قطعیت است که توسط سه نیروی اصلی شکل میگیرد: بازگشت دونالد ترامپ، پیشرفتهای شگرف تکنولوژی، و عدم قطعیت دائمی در جهان.
- ما با چشماندازی از تنشهای ژئوپلیتیکی فزاینده، نوآوریهای تکنولوژیکی که میتوانند هم راهگشا و هم مخرب باشند، و چالشهای اجتماعی مانند مهاجرت و تغییرات اقلیمی روبرو هستیم.
- برای عبور موفقیتآمیز از این آینده، باید آمادگی داشته باشیم، خود را سازگار کنیم و فراتر از تصورات رایج فکر کنیم.
- چالشها بزرگاند، اما فرصتهایی برای پیشرفت، همکاری و نوآوری نیز وجود دارد. این راهنمایی امیدوارم دیدگاهی روشنتر از آنچه در سال ۲۰۲۵ در انتظار ماست، به شما بدهد. با تشکر از توجه شما.
بیشتر بدانید
بدون نظر