مدیریت دولتی چیست؟ – معنی و تعریف آن

مدیریت دولتی چیست؟ – معنی و تعریف آن

مدیریت دولتی به دانش و فرایند برنامهریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل منابع (انسانی، مالی و مادی) در نهادهای دولتی و سازمانهای عمومی گفته میشود. هدف اصلی آن بهبود کارایی، اثربخشی و پاسخگویی در ارائه خدمات عمومی و تحقق اهداف سیاستگذاریهای دولت است. این رشته ترکیبی از علوم سیاسی، اقتصاد، حقوق و مدیریت است و با بخش خصوصی تفاوتهای کلیدی دارد.

ویژگیهای کلیدی مدیریت دولتی:

۱. تمرکز بر منافع عمومی:
تأمین رفاه جامعه، اجرای قوانین و سیاستهای دولتی، و ارائه خدمات همگانی (مانند آموزش، بهداشت و امنیت).

۲. پاسخگویی و شفافیت:
تصمیمگیریها باید مبتنی بر قوانین، پاسخگویی به شهروندان و افکار عمومی باشد.

۳. منابع مالی دولتی:
بودجه از محل مالیاتها و درآمدهای عمومی تأمین میشود، بنابراین مدیریت بودجه و جلوگیری از فساد اهمیت بالایی دارد.

۴. پیچیدگی ساختاری:
سازمانهای دولتی معمولاً بوروکراتیک، سلسلهمراتبی و تابع قوانین پیچیده هستند.

۵. تأثیرپذیری از سیاست:
تغییر دولتها یا سیاستها ممکن است جهتگیری برنامهها را تغییر دهد.

حوزههای فعالیت مدیریت دولتی:

• برنامهریزی و اجرای سیاستهای عمومی
• مدیریت منابع انسانی در بخش دولتی
• مدیریت مالی و بودجهریزی دولتی
• بهبود فرایندهای اداری و کاهش بوروکراسی
• مدیریت پروژههای عمرانی و خدمات شهری
• ارزیابی عملکرد سازمانهای دولتی

تفاوت با مدیریت بخش خصوصی:

مکاتب مهم مدیریت دولتی:

• مدل بوروکراسی وبر: تأکید بر سلسلهمراتب، قوانین رسمی و تخصصگرایی.
• مدیریت نوین دولتی (NPM): استفاده از روشهای بخش خصوصی برای بهبود کارایی دولت.
• حکمرانی خوب: شفافیت، مشارکت شهروندی و مبارزه با فساد.

درسهای رشته دانشگاهی مدیریت دولتی:

• برنامهریزی دولتی
• مدیریت منابع انسانی
• اقتصاد بخش عمومی
• حقوق اداری
• حسابداری دولتی
• روشهای تحقیق و آمار

فرصتهای شغلی:

• مدیران سازمانهای دولتی (وزارتخانهها، شهرداریها)
• تحلیلگر سیاستگذاری عمومی
• کارشناس بودجه و مالی
• مشاور مدیریت در پروژههای دولتی

جمعبندی: مدیریت دولتی، علمِ اداره مؤثر نهادهای عمومی با هدف خدمترسانی به جامعه است و نقش کلیدی در پیشرفت کشورها ایفا میکند. موفقیت در این حوزه نیازمند ترکیبی از مهارتهای مدیریتی، آگاهی از قوانین و تعهد به ارزشهای اخلاقی است.

مدیریت دولتی چیست؟

مدیریت دولتی یا “Public Administration” در واقع به مدیریت و اداره امور و خدمات عمومی دولتی اشاره دارد. در این حوزه، موضوعاتی مانند برنامه‌ریزی، اجرا، نظارت و ارزیابی خدمات و کارکردهایی که دولت بر عهده دارد، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مدیریت دولتی به عنوان یک حوزه مهم و پرکاربرد در حوزه عمومی، نقش بسیار مهمی در توسعه اجتماعی و اقتصادی کشورها دارد. در این حوزه، موضوعاتی مانند توسعه سیاست‌های عمومی، توزیع منابع، مدیریت بودجه، تقسیم کار، نظارت بر کارکنان و مدیریت خدمات عمومی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

مدیریت دولتی با توجه به ویژگی‌های خاص حوزه عمومی، به دنبال ارائه خدمات عمومی با کیفیت و بهینه است. به عنوان مثال، در مدیریت دولتی، اهمیت بسیاری به مباحثی مانند شفافیت، حساب‌داری عمومی، نظارت و ارزیابی، مشارکت شهروندی و … داده می‌شود.

با توجه به اهمیت مدیریت دولتی، علوم مرتبط با آن، مانند علوم سیاسی، اقتصاد، حسابداری و مدیریت به شدت مورد توجه قرار گرفته‌اند. همچنین، بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی در سراسر جهان، دوره‌های آموزشی مرتبط با مدیریت دولتی ارائه می‌دهند.

در کل، مدیریت دولتی به عنوان یک حوزه پویا و پرکاربرد، به توسعه کشورها و بهبود شرایط زندگی شهروندان کمک می‌کند.

مدیریت دولتی از زاویه ای دیگر…

مدیریت دولتی مانند هر اداره دیگری است که در جهت منافع عمومی انجام می شود. قبل از اینکه عمیق‌تر به درک مدیریت دولتی بپردازیم، سودمند است که تلاش کنیم و ببینیم که چگونه نویسندگان مختلف سعی کرده‌اند تعریف کنند که مدیریت چیست.

مارکس مدیریت را اینگونه تعریف می کند – اداره، اقدامی مصمم است که در تعقیب هدفی آگاهانه انجام می شود. نظم دهی منظم امور و استفاده حساب شده از منابع با هدف تحقق بخشیدن به آن چیزی است که فرد می خواهد اتفاق بیفتد .

فردریک کی لین مدیریت را سازماندهی و حفظ منابع انسانی و مالی برای دستیابی به اهداف یک گروه تعریف می کند.

با این حال، دستیابی به یک تعریف کامل برای مدیریت دولتی به دلیل تعداد زیاد وظایفی که تحت آن قرار دارند، دشوار است. برخی از دانشگاهیان استدلال می کنند که تمام کارهای مربوط به دولت در این دسته قرار می گیرد در حالی که برخی دیگر استدلال می کنند که فقط جنبه اجرایی عملکرد دولت شامل مدیریت دولتی است.

همچنین می توانیم ببینیم که نویسندگان مختلف چگونه مدیریت دولتی را تعریف کرده اند:

به گفته LD White، مدیریت دولتی شامل کلیه عملیات هایی است که به منظور تحقق یا اجرای سیاست های عمومی انجام می شود . از سوی دیگر، طبق گفته وودرو ویلسون، مدیریت دولتی یک کاربرد دقیق و سیستماتیک قانون است. همچنین می توان گفت که مدیریت دولتی چیزی نیست جز سیاست ها، رویه ها، قوانین و مقررات و غیره در عمل.

اکنون می توان مدیریت دولتی را از نظام های اجتماعی و سیاسی جدا کرد؟ قطعاً نه و بنابراین تعریف دیگری ارائه شده توسط FA Nigro که استدلال می کند که مدیریت دولتی اساساً یک تلاش گروهی مشارکتی در محیط عمومی است. ثانیاً، هر سه قوه دستگاه های دولتی، مجریه، مقننه و قضائیه را پوشش می دهد. وی در ادامه افزود که از آن زمان مدیریت دولتی نقش مهمی در تدوین سیاست ها ایفا می کند، بنابراین بخشی از روند سیاسی نیز می باشد (مثلاً لوایح و قوانین) . سیاهپوست همچنین گفت که مدیریت دولتی از جنبه های مختلف با مدیریت خصوصی متفاوت است و با گروه ها و افراد مختلف خصوصی در ارائه خدمات به جامعه تعامل دارد.

همچنین درباره ماهیت مدیریت دولتی دو دیدگاه رایج وجود داشته است که یکی دیدگاه یکپارچه و دیگری دیدگاه مدیریتی است. دیدگاه یکپارچه همه جانبه است و از مجموع کلیه فعالیت های مدیریتی، اداری، فنی و دستی و کارکنان در تمامی سطوح تشکیل شده است. این دیدگاه توسط LD White و Dimock تأیید شد. ممکن است از آژانسی به آژانس دیگر بسته به حوزه کاری آنها متفاوت باشد.

از سوی دیگر، دیدگاه مدیریتی، همانطور که از نامش پیداست، می گوید که مدیریت دولتی تنها شامل فعالیت های مدیریتی می شود. این دیدگاه توسط سیمون، اسمیتبورگ، تامپسون و لوتر گولیک حمایت شد.

پس از گفتن آن؛ کلمه مدیریت به خودی خود بسیار متنی است و ممکن است از یک سازمان به سازمان دیگر در معنا و تعریف متفاوت باشد.

بنابراین اگر بخواهید آن را از بستر و محیط یک سازمان درک کنید، می توان به طور تقریبی توضیح داد که؛ رهبری عالی یا هیئت مدیره چشم‌انداز، مأموریت، اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت را تعیین می‌کند و سپس رؤسای واحد تجاری، برنامه‌های عملیاتی را ترسیم می‌کنند و فرآیندها را ایجاد یا اصلاح می‌کنند، مسئولیت‌ها را تخصیص می‌دهند، برنامه‌ریزی مستقیم می‌کنند، افراد را همراهی می‌کنند و شروع به کار برای دستیابی به آن‌هایی می‌کنند. اهداف طبق دستورالعمل های تعریف شده بنابراین، هیئت مدیره می تواند دولت و رؤسای واحدهای تجاری و تیم های آنها می توانند مدیران دولتی باشند که مجریان و در واقع افرادی که نمایش را اجرا می کنند.

در بخش بعدی تلاش خواهیم کرد تا بفهمیم که آیا دولت‌های دولتی و خصوصی مشابه، متفاوت هستند یا بین این دو همپوشانی وجود دارد.