کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور: شکوفایی و رکود و مدل های کسب و کار

کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور: شکوفایی و رکود و مدل های کسب و کار

بهشتی جدید برای سرمایه غربی

از زمان باز شدن اقتصاد جهانی در دهه 1990، چندین کشور جهان سوم در آسیا و آفریقا شروع به آزادسازی و ادغام خود در سیستم اقتصادی جهانی کردند. این بدان معناست که به دلیل سیاست‌های تجاری دوستانه که توسط دولت‌ها در این کشورها دنبال می‌شود، فرصت‌های بیشتری برای شکوفایی کارآفرینان در این کشورها و خارج از کشور وجود دارد. این همچنین تأثیری بر تحریک سرمایه‌گذاری و رشد سرمایه‌گذاری‌های جدید داشت یا به دلیل سرمایه‌گذاری‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر از غرب یا به دلیل راه‌های سرمایه‌گذاری که در داخل تولید می‌شوند یا منبع آن هستند. در حالی که گشایش بازارهای مالی کشورهایی مانند هند به روی سرمایه خارجی به اولی کمک کرد.

موانع و سرمایه داری همراه

با این اوصاف، همچنین باید توجه داشت که علیرغم آزادسازی و رویکرد آزادسازی این کشورها، موانع متعددی بر سر راه کارآفرینان با ورود به دنیای تجارت باقی ماند. به عنوان مثال، اگرچه هند در دهه گذشته شاهد یک رونق استارتاپی بود، اما تا همین اواخر، کارآفرینان مجبور بودند با تشریفات اداری و بوروکراسی دست و پنجه نرم کنند که به این معنی بود که اغلب با تأخیر در تأمین مجوزها و مجوزها برای شروع سرمایه گذاری خود مواجه می شدند. .

علاوه بر این، در عجله اولیه برای باز کردن سرمایه‌گذاری‌های جدید، بسیاری از کارآفرینان در اقتصادهای نوظهور آسیا مانند اندونزی، تایلند و هند به «سرمایه‌داری دوست‌دار» متوسل شدند که به این معنی بود که آنها موفق نشدند به این دلیل که ایده تغییر بازی یا کسب‌وکارشان را داشتند. مدل‌ها برتر بودند، اما به این دلیل که تماس‌های مناسب و ارتباطات مناسب داشتند که تضمین مجوزها، بودجه و سایر جنبه‌ها را برای آنها آسان‌تر می‌کرد.

استارت‌آپ‌های در حال فروپاشی

بنابراین، این سرمایه‌گذاری‌ها اغلب با صدای بلند شروع می‌شد و زمانی که درآمدهای پیش‌بینی‌شده محقق نشد، به دلیل نقص در مدل کسب‌وکارشان یا به دلیل این واقعیت که بیشتر پیش‌بینی‌های استراتوسفری که برای تأمین منابع مالی انجام می‌دادند، با ناهنجاری پایان یافتند. و انتظارات غیر واقعی رشد و درآمد. همچنین بحران اقتصادی جهانی در سال 2008 که شاهد سقوط بسیاری از چنین سرمایه‌گذاری‌هایی بود، به دلیل پایان یافتن منابع مالی و همچنین به دلیل این واقعیت که بسیاری از این سرمایه‌گذاری‌ها مبتنی بر رویه‌های تجاری مشکوک بودند، کمکی به مسائل نکرد. به‌علاوه، تنظیم‌کننده‌هایی که تا به حال از این جنجال‌ها آگاه بودند، به سرعت شروع به بررسی عمیق‌تر این سرمایه‌گذاری‌ها کردند که به این معنی بود که آنها نمی‌توانستند برای حفظ خود به تنهایی به ارتباطات خود تکیه کنند. به علاوه،

داستان های موفقیت

البته این بدان معنا نیست که تمام سرمایه گذاری های جدیدی که در دوران رونق اقتصادی راه اندازی شده اند، لزوماً مبتنی بر رویه های ناقص و فاسد بوده اند. به عنوان مثال، بسیاری از شرکت‌های آسیایی وجود دارند که نه تنها در حوزه کسب‌وکار انتخابی خود رهبر شدند، بلکه برندهای خود را جهانی کردند و موفق شدند در بازار جهانی برنده شوند. در واقع، این واقعیت که برندهای آسیایی اکنون به دلیل ارزش و قابلیت های ذاتی ارزش آفرینی شناخته شده اند، نمونه ای از موفقیت صنعت فناوری اطلاعات هند، موفقیت شرکت های چینی مانند علی بابا، و رشد چشمگیر شرکت های آمریکای لاتین و آفریقایی است. با این حال، این واقعیت همچنان باقی است که پس از مجسمه نیم تنه سال 2008،

یک رونق جدید؟

در نهایت، وضعیت کنونی این است که شرکت‌های تجارت الکترونیک مانند Flipkart، Snapdeal و Myntra در هند میلیاردها دلار بودجه در سال‌های اخیر جذب کرده‌اند. در حالی که نمی توان آنها را با همان قلم مو رنگ کرد و به این نتیجه رسید که مدل های تجاری آنها مشکوک است، واقعیت این است که اکثر این شرکت های تجارت الکترونیک از جمله اوبر پیش بینی ها و تخمین های رشد درآمد خود را بر اساس تجارت آتی و همچنین فروش ناخالص انجام می دهند که پس از تخفیف نمی توان گفت. سود زیادی به همراه داشته باشد. در واقع، این واقعیت که چندین سؤال در مورد پایداری این شرکت‌ها مطرح می‌شود، مطمئناً باید به سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران صنعت هشدار دهد که آیا این شرکت‌ها به سرنوشت شرکت‌های Dotcom که در طی ترکیدن حباب فناوری و دیگر استارت‌آپ‌ها سقوط کردند، نخواهند رسید. پس از بحران 2008 سقوط کرد.

بیشتر بدانید…

کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور: فرصت‌ها، چالش‌ها و مدل‌های کسب‌وکار پایدار

اقتصادهای نوظهور مانند هند، برزیل، نیجریه و اندونزی، با ترکیبی از رشد سریع جمعیت جوان، گسترش فناوری و نیازهای حل‌نشده‌ی بازار، به کانون جذابی برای کارآفرینان تبدیل شده‌اند. با این حال، مسیر موفقیت در این اقتصادها هموار نیست و پر از فرازونشیب‌هایی است که تنها با درک عمیق از چالش‌ها و انتخاب مدل‌های کسب‌وکار مناسب می‌توان بر آن‌ها غلبه کرد. در این مقاله، به بررسی پویایی کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور، از شکوفایی تا رکود، و معرفی مدل‌هایی می‌پردازیم که در این بسترها موفق عمل کرده‌اند.

۱. شکوفایی کارآفرینی: فرصت‌های طلایی در اقتصادهای نوظهور

اقتصادهای نوظهور به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، فرصت‌های بی‌بدیلی را پیش پای کارآفرینان می‌گذارند:

• جمعیت جوان و متقاضی نوآوری: بیش از ۶۰٪ جمعیت بسیاری از این کشورها زیر ۳۵ سال سن دارند که مشتاق پذیرش محصولات و خدمات جدید هستند.
• دیجیتالی شدن شتابان: افزایش دسترسی به اینترنت و گوشی‌های هوشمند (مثلاً در آفریقا، نرخ نفوذ اینترنت از ۲۰٪ در ۲۰۱۰ به ۴۷٪ در ۲۰۲۳ رسیده است) بستری برای استارت‌آپ‌های فین‌تک، سلامت دیجیتال و آموزش آنلاین فراهم کرده است.
• نیازهای حل‌نشده‌ی بازار: کمبود زیرساخت‌های سنتی (مانند سیستم بانکی یا خدمات درمانی) فضایی برای راه‌حل‌های خلاقانه ایجاد می‌کند. مثال: سرویس M-Pesa در کنیا که بانکداری موبایلی را به میلیون‌ها نفر بدون حساب بانکی معرفی کرد.

نمونه‌های موفق:

• Jumia (آفریقا): فروشگاه آنلاین که به “آمازون آفریقا” معروف است و به ۱۱ کشور آفریقایی خدمات ارائه می‌دهد.
• Byju’s (هند): پلتفرم آموزش آنلاین که با ارزش‌گذاری ۲۲ میلیارد دلاری، هدفش دسترسی برابر به آموزش است.

۲. رکود و چالش‌ها: سدهای پیش روی کارآفرینان

با وجود فرصت‌ها، اقتصادهای نوظهور با موانع ساختاری روبه‌رو هستند که شکست استارت‌آپ‌ها را محتمل می‌کند:

• ناپایداری سیاسی و اقتصادی: نوسانات ارزی، تورم بالا (مانند تورم ۱۰۰٪ی آرژانتین در ۲۰۲۳) و قوانین مبهم کسب‌وکار.
• کمبود سرمایه و دسترسی به منابع: تنها ۱۰٪ از استارت‌آپ‌های آفریقایی به سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) دسترسی دارند.
• زیرساخت‌های ضعیف: مشکل در حمل‌ونقل، تأمین برق پایدار یا اینترنت پرسرعت.
• فرهنگ اجتناب از ریسک: در برخی جوامع، شکست در کسب‌وکار به عنوان ننگی اجتماعی تلقی می‌شود.
• تأثیر رکود جهانی: همه‌گیری کووید-۱۹ و جنگ اوکراین نشان داد که اقتصادهای نوظهور در برابر شوک‌های خارجی آسیب‌پذیرترند. برای مثال، بسیاری از استارت‌آپ‌های گردشگری در جنوب شرق آسیا طی این دوره ورشکست شدند.

۳. مدل‌های کسب‌وکار موفق در اقتصادهای نوظهور

کارآفرینان در این اقتصادها با تطبیق مدل‌ها با شرایط محلی، به موفقیت رسیده‌اند:

• الف) مدل «کم‌هزینه-به‌منظور توده‌ها» (Low-Cost Mass Market):
  • مثال: گروه Nirma در هند که با تولید شوینده‌های ارزان‌قیمت، جایگزین برندهای خارجی گران شد.
  • استراتژی‌ها: ساده‌سازی محصول، استفاده از کانال‌های توزیع غیررسمی (مثل فروشندگان خیابانی).
• ب) مدل مشارکتی (Sharing Economy):
  • مثال: Gojek در اندونزی که از موتورسیکلت‌ها برای ارائه خدمات از حمل‌ونقل تا پرداخت قبوض استفاده می‌کند.
  • استراتژی‌ها: بهره‌گیری از منابع موجود در جامعه (مانند وسایل نقلیه شخصی) و کاهش هزینه‌های عملیاتی.
• ج) مدل کسب‌وکار سبز (Green Business):
  • مثال: d.light که با فروش لامپ‌های خورشیدی به روستاهای فاقد برق در آفریقا و آسیا، هم سود ایجاد کرد و هم تأثیر اجتماعی داشت.
  • استراتژی‌ها: ترکیب فناوری پایدار با قیمت‌گذاری مناسب برای اقشار کم‌درآمد.
• د) مدل فریمیوم (Freemium) در خدمات دیجیتال:
  • مثال: Trell در برزیل که ابزار مدیریت پروژه را به صورت رایگان ارائه می‌دهد و با نسخه‌ی حرفه‌ای درآمدزایی می‌کند.
  • استراتژی‌ها: جذب کاربران با خدمات پایه و فروش امکانات پیشرفته به کسب‌وکارها.

۴. راهکارهای کلیدی برای بقا و رشد

• محلی‌سازی (Localization): محصولات باید با فرهنگ، زبان و نیازهای خاص منطقه سازگار شوند. مثلاً SHEIN در چین با تولید پوشاک متناسب با سلیقه‌ی بازارهای نوظهور به موفقیت جهانی رسید.
• شبکه‌سازی با بازیگران محلی: همکاری با دولت، NGOها و شرکت‌های بومی برای کاهش ریسک.
• تأکید بر آموزش دیجیتال: آموزش مشتریان برای استفاده از خدمات نوین (مثل بانکداری آنلاین).
• انعطاف‌پذیری در برابر بحران: ایجاد ذخایر مالی و تنوع‌بخشی به درآمدها.

جمعبندی: آینده‌ی کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور

اقتصادهای نوظهور همچنان به عنوان موتورهای رشد جهانی شناخته می‌شوند، اما موفقیت در آن‌ها نیازمند درک عمیق از بافت محلی، تاب‌آوری در برابر بحران‌ها و انتخاب مدل‌های کسب‌وکار سازگار است. به قول استراتژیست اقتصادی، هرنان دِ سوتو: «ثروت واقعی در اقتصادهای نوظهور، نه در منابع طبیعی، بلکه در انرژی و خلاقیت کارآفرینان آن‌هاست».

نتیجه گیری:

کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور، با وجود چالش‌های فراوان، فرصت‌های بی‌نظیری را برای کارآفرینان فراهم می‌کند. با شناخت دقیق از شرایط محیطی، انتخاب مدل‌های کسب‌وکار مناسب، و اتخاذ راهکارهای هوشمندانه، می‌توان در این بازارها به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت و به رشد و توسعه‌ی پایدار این اقتصادها کمک کرد.

پایان متن

منابع برای مطالعه‌ی بیشتر:

• کتاب «ثروت ملل نوظهور» اثر رچیل شارما
• گزارش بانک جهانی درباره‌ی اکوسیستم‌های استارت‌آپی در آفریقا
• مستند «استارت‌آ‌پ‌های آفریقا: موج نوآوری» در Netflix

نکته‌ی پایانی: کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور تنها یک فرصت اقتصادی نیست، بلکه راهی برای ایجاد تحول اجتماعی است.

مصاحبه با دکتر سعید جویزاده: کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور، شکوفایی و رکود و مدل‌های کسب‌وکار

مصاحبه‌کننده: سلام دکتر جویزاده، ممنون از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید. امروز می‌خواهیم درباره‌ی کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور، شکوفایی و رکود و مدل‌های کسب‌وکار صحبت کنیم. به عنوان شروع، به نظر شما چه عواملی باعث شده که اقتصادهای نوظهور به کانون توجه کارآفرینان تبدیل شوند؟

دکتر جویزاده: سلام، من هم خوشحالم که در این گفتگو شرکت می‌کنم. ببینید، اقتصادهای نوظهور به دلیل ترکیبی از عوامل مختلف، فرصت‌های بی‌شماری را برای کارآفرینان فراهم می‌کنند. از جمله این عوامل می‌توان به رشد سریع جمعیت جوان، گسترش فناوری، نیازهای حل‌نشده‌ی بازار و پتانسیل رشد اقتصادی بالا اشاره کرد.

مصاحبه‌کننده: با توجه به این فرصت‌ها، به نظر شما چه چالش‌هایی در مسیر کارآفرینی در این اقتصادها وجود دارد؟

دکتر جویزاده: چالش‌های متعددی وجود دارد، از جمله:

• ناپایداری سیاسی و اقتصادی: نوسانات ارزی، تورم بالا و قوانین مبهم کسب‌وکار.
• کمبود سرمایه و دسترسی به منابع: محدودیت در دسترسی به سرمایه‌گذاری خطرپذیر و سایر منابع مالی.
• زیرساخت‌های ضعیف: مشکلات در حمل‌ونقل، تأمین برق پایدار و اینترنت پرسرعت.
• فرهنگ اجتناب از ریسک: نگرش منفی به شکست در برخی جوامع.
• تأثیر رکود جهانی: آسیب‌پذیری بیشتر در برابر شوک‌های خارجی.

مصاحبه‌کننده: با توجه به این چالش‌ها، چه مدل‌های کسب‌وکاری در اقتصادهای نوظهور موفق عمل کرده‌اند؟

دکتر جویزاده: مدل‌های مختلفی وجود دارد، از جمله:

• مدل «کم‌هزینه-به‌منظور توده‌ها» (Low-Cost Mass Market): ارائه‌ی محصولات و خدمات ارزان‌قیمت برای پاسخگویی به نیازهای اقشار کم‌درآمد.
• مدل مشارکتی (Sharing Economy): بهره‌گیری از منابع موجود در جامعه برای ارائه‌ی خدمات.
• مدل کسب‌وکار سبز (Green Business): ارائه‌ی محصولات و خدمات پایدار و سازگار با محیط زیست.
• مدل فریمیوم (Freemium) در خدمات دیجیتال: ارائه‌ی خدمات پایه رایگان و خدمات پیشرفته پولی.

مصاحبه‌کننده: چه راهکارهایی برای موفقیت در کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور پیشنهاد می‌کنید؟

دکتر جویزاده: راهکارهای متعددی وجود دارد، از جمله:

• محلی‌سازی (Localization): تطبیق محصولات و خدمات با فرهنگ، زبان و نیازهای محلی.
• شبکه‌سازی با بازیگران محلی: همکاری با دولت، سازمان‌های غیردولتی و شرکت‌های بومی.
• تأکید بر آموزش دیجیتال: آموزش مشتریان برای استفاده از خدمات نوین.
• انعطاف‌پذیری در برابر بحران: ایجاد ذخایر مالی و تنوع‌بخشی به درآمدها.

مصاحبه‌کننده: نقش فناوری‌های نوین در کارآفرینی در اقتصادهای نوظهور چیست؟

دکتر جویزاده: فناوری‌های نوین نقش بسیار مهمی در کارآفرینی در این اقتصادها دارند. از جمله:

• دسترسی به اطلاعات و منابع: اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، امکان دسترسی به اطلاعات و منابع آموزشی را فراهم می‌کنند.
• بازاریابی دیجیتال: ابزارهای دیجیتال، امکان بازاریابی و فروش محصولات و خدمات را با هزینه کمتر فراهم می‌کنند.
• اتوماسیون: فناوری‌های نوین، امکان اتوماسیون فرآیندها و کاهش هزینه‌ها را فراهم می‌کنند.
• خلق فرصت های جدید: فناوری های جدید باعث ایجاد فرصت های جدید در زمینه های مختلف می شوند.

مصاحبه‌کننده: چه توصیه‌ای برای جوانانی دارید که می‌خواهند در اقتصادهای نوظهور کارآفرینی کنند؟

دکتر جویزاده: توصیه من به این جوانان این است که:

• به ایده‌های خود ایمان داشته باشند.
• از شکست نترسند و از اشتباهات خود درس بگیرند.
• همواره به دنبال یادگیری و رشد باشند.
• با افراد موفق و باتجربه ارتباط برقرار کنند.
• از فناوری‌های نوین به عنوان ابزاری برای موفقیت استفاده کنند.

مصاحبه‌کننده: بسیار ممنون از شما دکتر جویزاده، از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید.

دکتر جویزاده: خواهش می‌کنم، من هم از این گفتگو لذت بردم.