نظریه اقتضایی اثربخشی رهبری فرد ای. فیدلر مبتنی بر مطالعات طیف گسترده ای از اثربخشی گروهی بود و بر رابطه بین رهبری و عملکرد سازمانی متمرکز بود. این یکی از اولین تئوری های رهبری اقتضایی موقعیتی است که توسط فیدلر ارائه شده است. به گفته وی، اگر سازمانی بخواهد از طریق رهبری به اثربخشی گروهی دست یابد، نیاز است تا رهبر را بر اساس یک ویژگی زیربنایی ارزیابی کند، وضعیت پیش روی رهبر را ارزیابی کند و یک تطابق مناسب بین این دو ایجاد کند.
خصلت رهبر
به منظور ارزیابی نگرش های رهبر، فیدلر مقیاس «همکار کمتر ترجیح داده شده» (LPC) را ایجاد کرد که در آن از رهبران در مورد شخصی که کمتر دوست دارند با او کار کنند، سؤال می شود. این مقیاس پرسشنامه ای متشکل از 16 گویه است که برای انعکاس گرایش اساسی یک رهبر نسبت به دیگران استفاده می شود. موارد موجود در مقیاس LPC عبارتند از: خوشایند / ناخوشایند، دوستانه / غیر دوستانه، رد / پذیرنده، غیر مشتاق / مشتاق، متشنج / آرام، سرد / گرم، کمک کننده / ناامید کننده، تعاونی / غیر همکار، حمایت کننده / خصمانه، نزاع / هماهنگ، کارآمد / ناکارآمد. ، عبوس / شاد ، دور / نزدیک ، خسته کننده / جالب ، مطمئن / مردد ، باز / محافظت شده. به هر مورد در مقیاس یک رتبه بندی بین یک تا هشت امتیاز داده می شود که هشت امتیاز نشان دهنده مطلوب ترین رتبه است.
| مهربان |
|
غیر دوستانه | |||||||
| 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | 2 | 1 | ||
فیدلر بیان می‌کند که رهبرانی که نمرات LPC بالایی دارند، رابطه‌مدار و آنهایی که نمرات پایینی دارند، وظیفه‌محور هستند. رهبران امتیاز LPC بالا بیشترین رضایت را از روابط بین فردی به دست می آورند و بنابراین همکاران کم ترجیح خود را با شرایط نسبتاً مطلوب ارزیابی می کنند. این رهبران تنها پس از ارضای نیازهای ارتباطی به انجام وظیفه فکر می کنند. از سوی دیگر، رهبران دارای امتیاز LPC پایین، رضایت خود را از انجام وظیفه و دستیابی به اهداف به دست می‌آورند و تنها پس از انجام وظایف، این رهبران روی ایجاد روابط اجتماعی و بین فردی خوب کار می‌کنند.
عامل موقعیت
از نظر فیدلر، رفتار رهبر به مطلوبیت موقعیت رهبری بستگی دارد. سه عامل برای تعیین میزان مطلوبیت یک موقعیت برای یک رهبر با هم کار می کنند. اینها هستند:
- روابط رهبر و اعضا – میزان اعتماد و دوست داشتن رهبران توسط اعضای گروه و تمایل اعضای گروه به پیروی از راهنمایی های رهبر
- ساختار وظیفه – درجه ای که وظیفه گروه به عنوان ساختاریافته یا بدون ساختار توصیف شده است، به وضوح تعریف شده است و تا چه حد می توان آن را با دستورالعمل های دقیق انجام داد.
- قدرت موقعیت – قدرت رهبر بر اساس موقعیت سازمانی و درجه ای که رهبر می تواند بر اعضای گروه اعمال اختیار کند تا از دستورات و رهبری او پیروی کند و بپذیرد.
با کمک این سه متغیر، هشت ترکیب از موقعیت های گروهی-وظیفه ای توسط فیدلر ساخته شد. از این ترکیبات برای شناسایی سبک رهبر استفاده شد.
اثربخشی رهبری
اثربخشی رهبر با تأثیر متقابل سبک رفتار رهبر و مطلوب بودن ویژگی های موقعیتی تعیین می شود. مساعدترین وضعیت زمانی است که روابط رهبر و اعضا خوب باشد، وظیفه بسیار ساختارمند باشد و رهبر از قدرت موقعیت قوی برخوردار باشد.
تحقیقات بر روی مدل اقتضایی نشان داده است که رهبران وظیفه‌محور در موقعیت‌های بسیار مطلوب (1، 2، 3) و بسیار نامطلوب (7، 8) مؤثرتر هستند، در حالی که رهبران رابطه‌مدار در موقعیت‌های مطلوب متوسط مؤثرتر هستند (4). ، 5، 6).
فیدلر همچنین پیشنهاد کرد که رهبران ممکن است در موقعیت های مختلف متفاوت عمل کنند. رهبران رابطه‌مدار عموماً رفتارهای وظیفه‌محور را در موقعیت‌های بسیار مطلوب نشان می‌دهند و رفتارهای رابطه‌مدار را در موقعیت‌های نامطلوب میانی مطلوب نشان می‌دهند. به طور مشابه، رهبران وظیفه گرا غالباً در موقعیت های نامطلوب یا مطلوب متوسط، وظیفه گرا را نشان می دهند، اما در موقعیت های مطلوب رفتارهای رابطه محور را نشان می دهند.
بدون نظر